Anjiyoplasti ve Stentleme

Nedir?

• Anjiyoplasti (perkütan translüminal anjiyoplasti, PTA), damar içinde kullanıma uygun olarak üretilmiş özel balonların daralmış damar içerisinde şişirilerek damarın normal haline genişletilmesi işlemidir. Stentleme ise balonla açılan damarların tekrar daralmasını önlemek için damarın içine metalden yapılmış boru şeklinde tel kafesin (stent) yerleştirilmesidir. Birçok kez bu iki tedavi beraberce uygulanır. Anjiyoplasti ve stent yerleştirme işlemleri anjiyografi tetkikiyle birlikte yapılır.
• Yöntem için iyonize radyasyon özelliğine sahip x ışınları (Röntgen ışınları) kullanılır.  
• Bu konuda özel eğitim almış en az bir hekim ve ekibi tarafından gerçekleştirilen işlem sırasında hastanın damarlarını X ışını ile görünür hale getiren özel boyalı (kontrast) maddeler verilir.
• Bu damarlarınıza ulaşmak için incelenecek hedef damar yapısına göre kol, bacak ya da boyun damarlarından (atar ve/veya toplardamarlardan) bölgesel anestezi (bazen de genel anestezi, narkoz) yapıldıktan sonra bir iğne ve tel yardımıyla damar kılıfı yerleştirilir. Damar kılıfının içinden uygun ve özel bir tel ve ince bir boru (kateter) yardımıyla hedef damara ulaşılır. Kateterden bu damara kontrast madde enjekte edilip, ardışık filmler çekilir ve ayrıntılı değerlendirmeleri gerçekleştirilir.
• Tedavi edilmesi planlanan damardaki darlık derecesi kritik seviyenin üzerindeyse bu bölgeye balonla anjiyoplasti ve/veya stentleme yapılır. Damar genişletme işlemi tamamlandıktan sonra işlemin başarılı olup olmadığı işlemden hemen sonra çekilecek anjiyografi ile teyit edilir. Eğer yeterli genişleme sağlanamadıysa daha büyük boyutlu balon veya stentlerle aynı işlem tekrarlanabilir.

Neden Yapılır?

• Atardamarlarda değişik nedenlerle oluşan darlıklar, bu damardan beslenen vücut bölgelerine az kan gitmesine bağlı şikayetlere ve fonksiyon kusurlarına yol açar. Böyle bir daralmanın böbrek atardamarlarında olması ciddi tansiyon yükselmesine, kol/bacak ya da bağırsak atardamarlarında olması ise şiddetli ağrılara neden olur. Ayrıca ciddi darlıklar akım düzensizliğine yol açıp, yaşamsal organların damarlarını tıkayabilecek, felçlere yol açabilecek damar içi pıhtı ve damar sertliği plaklarına (kireçlenme) sebep olabilir. Toplardamar daralmaları ise darlık öncesi damar segmentlerinde ciddi pıhtılaşma ve şişmelere yol açar.  Yukarıda sıralanan nedenlerle ciddi damar darlıklarının giderilmesi ya da derecesinin azaltılması (anjiyoplasti) ve bunu kalıcı kılmak için bir iç “kalıp” (stent) yerleştirilmesi önem taşır.  

Riskleri Nelerdir?

• Anjiyoplasti ve stentlemenin birlikte yapıldığı anjiyografi işlemi %98’ den fazla hastada risksiz olarak gerçekleştirilir. Girişimsel bir işlem olduğundan azami dikkat ve özene rağmen doğası gereği bazı yan etkiler nadiren görülebilir:
  • Girişim yerinde gerilim hissi, hafif ağrı (narkozun kesilmesinden sonra) ve küçük morluklar; kanama, giriş yerinde damar zedelenmesine bağlı tıkanıklıklar olabilir. Yine bu damarlarda baloncuk (anevrizma) gelişimi, atar ve toplardamarlar arasında istenmeyen bağlantılar (fistül), oldukça nadiren damarlara mikrop girmesine kadar götürebilen enfeksiyonlar görülebilir.
  • Kateterle ulaşılan damarlarda nadiren damar tıkanıklığı (tromboz/emboli) ve kan pıhtısı oluşabilir.
  • Anjiyografide ayrıntılı görülebilmeleri için damarlarınıza özel bir boya (kontrast madde) ve cilt altına lokal anestezik madde verilmektedir. Bu ilaçlara karşı nadiren mide bulantısı, kaşıntı, ürtiker, tansiyon düşmesi, bayılma, kalp ritmi bozuklukları olabilir. Bazı alerjik reaksiyonlar (örneğin gırtlakta mukoza derisinin şişmesi, astım nöbetleri, kan dolaşım bozuklukları veya şok gibi), böbrek yetmezliği gelişebilir. Daha önce bu tip bir ilaç kullanmış ve alerji deneyimi yaşamış iseniz, MUTLAKA TETKİKE GELMEDEN ÖNCEKİ GÜNLERDE incelemenin yapılacağı birimimize ya da sizden tetkik isteyen hekime başvurarak BİLGİ VERİNİZ.
  • Başka herhangi bir ilaca karşı alerjiniz ya da bilinen kronik böbrek hastalığınız, kanda üre/ kreatinin yüksekliğiniz varsa, damar içine kontrast madde verilmeden önce işlemi gerçekleştirecek Doktorunuzu uyarınız. Oluşabilecek yan etkiler çoğunlukla hafif kaşıntı ya da kızarıklık gibi hafif tipte olsa da, seyrek olarak daha ciddi ve yaşamsal önemde olabilir.
  • ANNE KARNINDAKİ BEBEKLER için radyasyonun gelişim üzerindeki olumsuz etki olasılıkları nedeni ile, anjiyografi hamilelerde ya da hamilelik olasılığı taşıyanlarda önerilmemekte, alternatif görüntüleme yöntemlerine başvurulmaktadır. Hamileyseniz ya da hamilelik olasılığı varsa, tetkik öncesi yetkililere bildiriniz.
  • Anjiyografi sırasında vücudunuza kısa süreli X (RÖNTGEN) IŞINI verilir. Bilindiği gibi X ışınları iyonize edici ve bilinçsiz kullanılması halinde insana zarar verebilecek bir radyasyon türüdür. Anjiyografi ile çok daha fazla ayrıntılı bir inceleme yapıldığı için aldığınız radyasyon dozu da klasik bir röntgen tetkikine göre daha fazladır. Ancak cihaz ve çekim tekniklerindeki yeni gelişmelerle hastaya verilen radyasyon miktarı her geçen gün azalmaktadır. Anjiyografi incelemelerinin radyasyon açısından zararlı oldukları ortaya konulmamış olsa da, sık aralarla alınması halinde radyasyonun kanser riskini arttırma potansiyeli az da olsa vardır.
• Anjiyoplasti ve/veya stentleme sırasında darlığa yol açan damar sertliği tabakasından küçük parçalar kopup, uç dokularda tıkanmalara yol açabilir. Bu durumun gelişmemesi için kanı sulandırma, filtrelerden yararlanma gibi özel koruyucu teknikler mevcut olup, merkezimizde bunlardan yararlanılmaktadır.
• Tüm bu komplikasyonlardan önemli bir kısmı zararsız olup tedavi gerektirmezler. Ancak bazı durumlarda acil tıbbi müdahale veya operasyon gerekli olabilir. Bu etkilerin çoğu zamanla geçici olmakla birlikte, nadiren kalıcı zararlar oluşabilmekte ve bunun sonucunda çok nadiren ölüm dahi görülebilmektedir. Ancak biliniz ki, tetkikiniz tam donanımlı bir hastanede, deneyimli hekimler tarafından gerçekleştirilmektedir. Gerektiğinde bu tip durumları tedavi etmek amacıyla elimizde gerekli ilaçlar ve hastanemizde bu durumlara acil müdahale edebilecek uzman ekipler bulunmaktadır.
• Öte yandan anjiyografi, anjiyoplasti ve/veya stentleme ile elde edilen yararlar, hasta, sağlık sorunu ve hastalığa göre tüm bu risklerin göze alınmasına değebilmektedir. Sizin için anjiyografi, anjiyoplasti ve stentlemenin gereği, olası riskleri ve alternatifleri konusunda Doktorunuzla konuşabilirsiniz.

Nasıl Hazırlanacaksınız?

• Kanama risk ve miktarını azaltmak için aspirin, kumadin, heparin gibi kanı sulandıran, pıhtılaşmayı önleyen ilaç kullanıyorsanız, doktorunuz ve işlemi yapacak ekipin önerileri doğrultusunda bunlar işlem öncesi kesilmiş olmalıdır.
• İşlem öncesi gün bol su içiniz.
• Sıklıkla kasıktan yapılacak girişim nedeni ile işlem öncesi gün kasık tıraşı uygun olur.
• İnceleme günü randevunuza aç ve sıvı almadan gelmeniz gerekmektedir.
• Daimi kullandığınız ilaçlarınızla ilgili olarak Doktorunuza veya anjiyografiyi birimine danışınız.
• İşlem öncesi tüm giysi ve çamaşırlarınızı çıkartmanız, sonra da özel bir hastane önlüğü giymeniz istenecektir. Kemer, mücevheratlar, takma diş protezleri ve gözlük gibi metal içerebilen aksesuarlarınız, elde edilecek vücut görüntülerini bozabileceği için çıkarttırılacaktır.
• İnceleme sırasında, hasta hareketlerinin elde edilecek vücut görüntülerini bozabilmesi nedeni ile, bazı hastalara veya ÇOCUĞUNUZA YAPILACAK anjiyografi incelemeleri öncesi, hareketsiz ve sakin durabilmesi için sakinleştirici bir ilaç verilmesi gerekebilir. Çocuğunuzun hazırlığı konusunda kendi Doktorunuza ya da anjiyografi ekibine danışabilirsiniz.
• Anjiyografi, anjiyoplasti ve/veya stentleme işlemleri genellikle 30- 60 dakika sürer. Hazırlıklar ve işlem sonrası giriş yerinin baskıda tutulması işlemleri ile toplam süre 1 saati aşabilir. İşlemden sonra da sizi hastanemizde bir süre, bazen bir gece boyunca yatar halde gözetim altında tutacağımızı unutmayınız.
• İşlem sonrası eve dönecek hastaların araba kullanamayacaklarını bilmesi ve kendilerini eve götürecek kişi ve organizasyonu yapmış olmaları uygun olur.

Çekim Sırasında Ne Hissedebilirsiniz?

• Anjiyografi cihazları, üstünde hastanın yattığı özel bir yatak ile onun çevresinde görüntü almayı sağlayan eklentilerin ve monitörlerin bulunduğu çok gelişmiş röntgen sistemleridir. Hasta bu yatağa üstünde sadece özel işlem önlüğü olacak şekilde sırtüstü yatar.
• Anjiyografi ile ayrıntılı değerlendirilecek damar sisteminizin konumuna ve sizin yapısal özelliklerinize göre sıklıkla kasık, bazen de koltukaltı ya da kol bölgesinde bir giriş yeri belirlenir. Bu alan bölgesel uyuşturucu enjeksiyonu ile hissiz hale getirilir. Bundan sonra bu bölgede sadece bası hissi duyarsınız.
• Giriş bölgesinden damar sistemine sokulan ince, steril ve özel bir tel ve sonra da bir boru (kateter) ile hedef damara ulaşılır. Kateter aracılığı ile hedef damarlara enjekte edilen kontrast madde vücudunuzda birkaç saniye süre ile ağrısız bir sıcaklık, ağzınızda da metalik bir tad oluşturabilir.
• Tetkikin tamamlanmasından sonra giriş noktasından kateter ve diğer özel cihazlar çıkarılır. Giriş noktasından kanama olmaması için yaklaşık 15-20 dakika elle, sonra da ağırlıkla basılır. Ardından da sonraki 24 saat boyunca bölgede kalacak baskılı bir bandaj yapılır.
• İnceleme boyunca en az bir hekim, hemşire ve /veya teknisyen yanınızda bulunacaktır. Gerekirse kendileri ile iletişime geçebilirsiniz.
• Hasta hareketlerinin elde edilecek görüntüleri bozması nedeni ile, tetkik süresince hareketsiz yatmanız gerekmektedir. Bazı aşamalarda hareketinizi sınırlamak için soluğunuzu tutmanız istenebilir.

İnceleme Sonrası Nelere Dikkat Etmelisiniz?

• İşlem ve birimimizdeki gözetim sonrasında size dikkat etmeniz ve uymanız gereken kurallar anlatılacaktır.
• İşlem sonrasında uyuşturucunun etkisini yitirmesi ile kateter giriş yerinde hafif ağrı hissedilebilir. Bu durumda kullanabileceğiniz ağrı kesiciler hakkında size bilgi verilecektir.
• Evinize kısa sürede ve fazla efor sarf etmeden ulaşmanız, sonrasında da tercihen uzanarak istirahat etmeniz önerilir.
• İnceleme sırasında damardan verilmiş kontrast maddenin vücuttan hızlıca atımını sağlamak için BOL SU İÇMENİZ uygun olur.
• Vücutta genel olarak ya da giriş yerindeki yaranız bölgesinde beklenmedik bir rahatsızlık hissetmeniz halinde hızla Doktorunuza, çekiminizi yapan birimimize, bunlar mümkün değilse, yakındaki bir sağlık kuruluşuna başvurmanız önerilir.

İnceleme Sonuçları

Gerçekleştirilen anjiyografi incelemesi görüntüleriniz elektronik olarak arşivlenip, konunun uzmanı radyologlar tarafından değerlendirilecektir. Oluşturulacak raporunuz tetkik bitiminde size belirtilen tarihte teslim edilecektir.