Manyetik Rezonans (MR) Görüntüleme

Nedir?

Manyetik rezonans (MR) görüntüleme, hastalarımızın güçlü manyetik alan (yüksek mıknatıs çekim gücü) içine alınıp, kendilerine radyo dalgaları gönderilerek gerçekleştirilir. Bu tıbbi inceleme yöntemi aracılığı ile birçok durumda sağlıklı ve hastalıklı dokuları saptamak ve tanımlamak olasıdır. Yöntemin en önemli özellik ve üstünlüklerinden biri hastalara X-ışını (röntgen ışını) verilmemesi, dolayısı ile iyonize edici radyasyona bağlı tehlikelerin söz konusu olmamasıdır. Yöntemle vücut yapılarının milimetrik şekilde dilimlenmiş kesit görüntülerini, gerekirse hastaya hiç dokunulmadan sağlayabilen modern bir teknolojidir.

Neden Yapılır?

Doktorunuz yüksek görüntüleme ve ayrıntı gösterme kapasitesine sahip MR tetkiki ile organ, doku ve iskelet sisteminizin incelenmesine karar vermiştir. Bu yöntemle vücut sistem ve organlarınızda, farklı hastalık ve anormalliklere yönelik çok farklı tipte tetkik mümkün olup, bunlardan bazıları şunlardır: 

• Beyin ve Omurilik:  MR, sinir sisteminin temelini oluşturan bu organların şu hastalıkları için sıklıkla kullanılabilmektedir: Anevrizma, multipl skleroz, inme ve felç, tümörler, omurilik yaralanmaları, göz ve iç kulak hastalıkları. Fonksiyonel MR ile konuşma ve hareketlerle ilişkili önemli kontrol merkezlerinin değerlendirilmeleri gerçekleştirilebilmektedir.
• Kalp ve Kan Damarları: Kalp boşluklarının boyutları ve görev görme durumları, kalp odacık duvarlarının kalınlık ve hareketleri, kalp krizi ve enfarktüse bağlı oluşmuş hasar derecesi, ana damarımız aortadaki anevrizma veya diseksiyon gibi yapısal anormallikler,  kan damarlarının iltihabi hastalıkları, darlık ve tıkanmaları incelenebilmektedir.
• İç Organlar: MR ile karaciğer, dalak, pankreas, böbrekler, rahim, yumurtalıklar, testisler ve prostat gibi iç organlarımızın çeşitli yapısal anormallikleri ve tümörleri araştırılabilmektedir.
• Kemik ve Eklem Yapıları: MR ile eklem iltihabı (artit), romatizma gibi eklem hastalıkları, travma ya da tekrarlayıcı harekete bağlı hasarlanmalar gibi eklem anormallikleri, bel fıtığı da dahil çeşitli omurga disk hastalıkları, eklem enfeksiyonları, kemik, kas ve yumuşak doku tümörleri incelenebilmektedir.
• Meme: Mamografi ve ultrasonografiye ek ve tamamlayıcı olarak, seçilmiş olgularda MR ile meme kitleleri araştırılabilmekte, kanserler teşhis edilebilmekte ya da dışlanabilmektedir.

Riskleri Nelerdir?

• Çoğunlukla hastanın tam kapalı bir silindir içinde yatırılarak gerçekleştirilen MR incelemesi nedeni ile, bu konuda eğilimi olan kişilerde yoğun şekilde kapalı yerde kalma endişesi ortaya çıkabilir. Bu konuda hekiminiz ya da teknisyen önden uyarılmalıdır. Tetkik sırasında da teknisyenle haberleşerek incelemenin yarıda kesilmesi olasıdır.
• İşlem sırasında hastalara uygulanan yüksek manyetik alan nedeni ile vücudunuzda bulunup, manyetik alanda etkilenebilir özelliklerde olan metal yapılar ve elektronik cihazlar risk oluşturabilir. Bu nedenle vücudunuzda bulunduğunu bildiğiniz aşağıdaki yapı/ların manyetik alandan etkilenip etkilenmediğini bunu yerleştirmiş yetkililerden öğrenmeli, ayrıca vücudunuzda bu tip yapı taşıdığınızı MR tetkikine girmeden önce Doktorunuz ve incelemeyi gerçekleştirecek teknisyenimize bildirmeniz önemlidir:
  • Metalik eklem protezleri
  • Yapay kalp kapakları
  • Vücuda yerleştirilen kalp defibrilatörleri
  • Kalp pili (“pacemaker”)
  • Her türlü metal klips ve parça
  • Koklear (iç kulak) implant cihazları
  • Metalik mermi, şarapnel parçası gibi vücudunuzda eskiden kalmış her türlü metal parça
• Bazı MRG incelemelerinde tanı amacıyla damar içine özel kontrast maddeler verilmesi gerekebilmektedir. Bu maddeler ciddi böbrek hastalık ve yetmezlikleri olan kişilerde yan etki oluşturabilir. Böyle bir durum söz konusu ise, lütfen önden hekiminizi ya da çekimi yapacak teknisyeni uyarınız. 
• Bu ilaçların damara verilmesi sırasında kısa süreli hafif bulantı, kusma, ürtiker (deri döküntüsü), sıcak basması, fenalık hissi, baş dönmesi, şuur bulanıklığı, çarpıntı ve tansiyon düşmesi görülebilir. Verilen kontrast maddenin daha önceden kullandığınız ilaçlarla bilinen bir etkileşimi yoktur.
• Her inceleme yönteminde olduğu gibi hamilelik varlığı halinde bu durumu teknisyene bildiriniz. MR hamilelikte kullanılabilirse de, bazı durumlarda ve erken gebelik haftalarında başka alternatif yöntemler tercih edilebilir.

Nasıl Hazırlanacaksınız?

Aksi söylenmedikçe, MR incelemesinden önce yemek yiyebilir, varsa kullanmakta olduğunuz ilaçlarınızı alabilirsiniz. Tetkik öncesinde sizden metal içeren her türlü saç tokası, peruk, gözlük, takma diş protezi, sütyen, saat, madeni para, anahtar, banka / kredi kartı, cep telefonu, mücevherat, işitme cihazı, gibi her çeşit metalli aksesuar ve giysiyi çıkartmanız, çekim odası dışında bırakmanız istenecek; özel önlük giydirilecektir.

Çekim Sırasında Ne Hissedebilirsiniz?

• Çoğu MR cihazı hastanın tümü ile içine uzanıp yattığı silindir şekilli bir yapıya sahiptir. Çekim sırasında MR cihazının çevrenizde oluşturduğu güçlü manyetik alanı ve radyo dalgalarını hissetmezsiniz. İşlem ağrısız olup, çevrenizde hareketli herhangi bir parça yoktur. İnceleme sırasında teknisyen çekim odasından hastayı gözler. Gerekirse mikrofonla teknisyene ulaşabilirsiniz.
• MR incelemeleri yapılan tetkik ve araştırılan konuya göre 10 dakika ile 1 saat arasında değişen süre devam edebilir. Hareketin görüntü kalitesini bozması nedeni ile inceleme süresi boyunca kıpırdamamanız gerekmektedir.
• Tümü ile ağrısız bir inceleme yöntemi olan MR incelemeleri sırasında uygulanan teknolojiye bağlı olarak gürültüler duyabilir, vücudunuzda ısınma hissedebilirsiniz. Bunlar normal ve inceleme süreci için gerekli bazı işlemlerin sonuçlarıdır. Bazı tetkiklerde seslerden hastayı izole etmek için kulaklıkla müzik dinletilebilir. Ancak aşırı rahatsızlık duymanız halinde teknisyeni uyarabilir ve incelemeyi yarım bırakabilirsiniz.
• Kapalı yerde kalma endişeniz (klastrofobi) söz konusu ise Doktorunuz ve/veya teknisyenle önceden konuşulabilir. Bu durum için sakinleştirici bazı ilaçlar yardımcı olabilir.
• Bazı MR tetkiklerinde belli yapıların ayrıntısını arttırmak ve ek bilgiler sağlamak amacı ile, sıklıkla el ya da kolunuz toplardamarlarına açılan damar yoluyla özel kontrast madde verilebilmektedir. Bu maddeler, bilgisayarlı tomografi ya da diğer radyolojik tetkiklerde kullanılanlara göre çok daha güvenilir ve alerji riski düşüktür.
• Bazı özel tetkiklerde, örneğin fonksiyonel MR tetkiklerinde bir dizi basit işlemi yapmanız; örneğin, belirtilecek şekilde parmaklarınızı oynatmanız ya da bazı soruları yanıtlamanız istenebilir. Bu yolla, ilgili hareket ve işlevleri yöneten beyin merkezlerinin saptanıp, değerlendirilmeleri amaçlanır.

İnceleme Sonrası Nelere Dikkat Etmelisiniz?

Tetkik bitiminde normal hayatınıza dönebilirsiniz. Herhangi bir yaşamsal kısıtlama ve radyasyon kalıntı riski yoktur. Yine de, özellikle inceleme sırasında damardan özel kontrast madde verilmiş olan olguların beklenmedik rahatsızlıklar hissetmeleri halinde kısa zamanda Doktorunuza ya da çekim yapılan birimimize başvurmaları uygun olur.

İnceleme Sonuçları

Gerçekleştirilen MR incelemenizin görüntüleri konunun uzmanı radyologlar tarafından değerlendirilecek, raporunuzu tetkik bitimi size belirtilen tarihte teslim edilecektir.

Yararlanılan Kaynaklar

• Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı, Manyetik Rezonans Görüntüleme İncelemesi, Hasta Bilgilendirme ve Onam Formu
• Mayo Clinic Hospital, Patient Care & Health Information, Tests and Procedures: http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/mri/basics/definition/prc-20012903 (Son erişim, 04/07/2015)